109.000 personen kampen met betalingsachterstand op uitstaande kredieten in Vlaanderen

De belangrijkste cijfers in het kort

• 2% van de Vlaamse bevolking (>18j) (108.877 mensen) kampt met betalingsachterstand op hypothecaire of consumentenkredieten
• Dit is een daling van 25.9% over 5 jaar maar covid-19 gerelateerde betalingsuitstel is niet in de cijfers opgenomen
• In 2020 was er een daling van 22.7% in aanvragen voor collectieve schuldenregeling, het waren in totaal 9.584 nieuwe aanvragen
• Er zijn 72.957 actieve CSR dossiers in België op het einde van 2021, waarvan meer dan 35.000 in Vlaanderen

Doe mee aan de enquête

In Vlaanderen waren er 108.877 personen geregistreerd met een betalingsachterstand op eind december 2021. Hier spreekt men uitsluitend van situaties omtrent particulieren met consumptie en hypothecaire kredieten, het gaat over 2% van de Vlaamse bevolking van 18 jaar en ouder. In het rapport van 2016 was er sprake van 2.7% van de Vlaamse bevolking. Vergeleken met 2016 zijn er op het moment van onderzoek dus 25.9% minder mensen geregistreerd met betalingsachterstand. (NBB & CKP, 2022)

Zonder verdere nuance lijken deze uitermate goede cijfers die in contrast staan met de COVID-19-crisis van de afgelopen 2 jaar. In 2020 werden steunmaatregelen uitgevaardigd die het mogelijk maakten om betalingsuitstel te krijgen voor de terugbetaling van consumptie of hypothecaire kredieten, tot en met juni 2021 kon men hiervan gebruik maken. (NBB & Febelfin, 2020) Dit type van uitstel van betaling werd niet mee opgenomen in de cijfers van dit rapport. Andere betalingsachterstallen zoals huur of energiefacturen, gezondheidskosten, telefoon/internet of fiscale schulden zijn ook niet opgenomen in dit rapport. (Statistiek Vlaanderen, 2022) Dit toont dat het op dit moment bijzonder moeilijk is om een correct beeld te krijgen van de markt en de huidige financiële gezondheid van de gemiddelde consument.

Collectieve schuldenregeling biedt een structurele oplossing aan particulieren die een overmatige schuldenlast ervaren. In 2020 werden 9.584 nieuwe aanvragen van personen die een beroep deden op de procedure van collectieve schuldenregeling, door de rechtbanken toelaatbaar verklaard (-22,7% in vergelijking met 2019). Deze daling kan deels worden toegeschreven aan de impact van de eerste lockdown naar aanleiding van de COVID-19-crisis op de werking van de rechtbanken. Op het einde van het jaar staan in de Centrale 74.765 lopende procedures geregistreerd (-10,3%), waarvan 58,7% ook met een minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling. In de andere dossiers hebben de rechtbanken en schuldbemiddelaars nog geen melding gedaan van een aanzuiveringsregeling 2 . (Steunpunt armoedebestrijding, 2020)

De gemiddelde looptijd van van de minnelijke aanzuiveringsregelingen in 2020 is 84 maanden, voor gerechtelijke aanzuiveringsregelingen is dit 74 maanden. De gemiddelde termijn tot de herroeping van het vonnis was 26 maanden in 2016 en 36 maanden in 2020, hier spreekt men van een toename van 38%. (Justitie Belgie, 2020)

In Vlaanderen zijn er op eind december 2021 35.361 lopende procedures in collectieve schuldenregeling, of, 0.7% van de meerderjarige bevolking in Vlaanderen. In de periode van 2014 tot 2017 was er sprake van 1%, we zien dus een verbetering van 30% binnen deze doelgroep sinds 2014 (het moment wanneer de regionale cijfers hieromtrent beschikbaar gemaakt zijn). (NBB & CKP, 2022) In België spreekt men in het rapport van Justitie van 2021 m.b.t het jaar 2020 over 72.957 procedures. (Justitie Belgie, 2020)

De daling in het aantal lopende procedures en de stijging in duur van de herroeping is opmerkelijk, zeker als we zien dat in België het percentage van personen die level met risico op armoede of sociale uitsluiting al sinds 2015 rond de 20% blijft (EU-SILC, 2021) en dat het aantal leefloners sinds 2014 met 49% is toegenomen. (Federaal Planbureau, 2021) De COVID-19-crisis zou in principe ook een sterke invloed moeten uitoefenen maar dit zien we vooralsnog niet in de beschikbare cijfers.

De gepubliceerde cijfers van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren schetsen een positief beeld waarbij jaar na jaar het aantal mensen met betalingsachterstand op kredieten en collectieve schuldenregeling gestaag afneemt. Hoewel deze cijfers aan de oppervlakte correct zijn merken we dat op dit moment de impact van de COVID-19-crisis niet zichtbaar is en dat de cijfers ook een vertekend beeld kunnen geven wanneer deze niet voldoende genuanceerd worden. De conclusie is hier dat er verder onderzoek nodig is om de onderliggende redenen te achterhalen waarom de cijfers omtrent collectieve schuldenregeling en betalingsachterstand in vergelijking met armoederisico en leefloners niet bepaald evenredig zijn.

Hierbij roepen wij u op tot medewerking aan een enquête. Bent u actief in budgetbegeleiding, budgetbeheer, schuldbemiddeling, collectieve schuldenregeling of bewindvoering? Doe dan mee aan ons onderzoek waarin we breder, actueel inzicht op deze markt willen creëren.

Bronnen

EU-SILC. (2021). Risico op Armoede of Sociale uitsluiting. armoedecijfers.be. Retrieved April 25, 2022, from https://www.armoedecijfers.be/topic/europa-2030
Federaal Planbureau. (2021, November 30). Leefloners. indicators.be. Retrieved April 25, 2022, from https://indicators.be/nl/i/G01_GMI/Leefloners
Justitie Belgie. (2020). Jaarverslag 2020 [Centraal bestand van Berichten van Beslag, Delegatie, Overdracht, Collectieve Schuldenregeling en Protest]. justitie.belgium.be. Retrieved April 25, 2022, from https://justitie.belgium.be/sites/default/files/downloads/JV%202020%20-%20BTCGS%20-%20NL%20-%2020211008.pdf
NBB & CKP. (2022, February 9). Betalingsachterstand en collectieve schuldenregeling. Vlaanderen.be. Retrieved April 25, 2022, from https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/inkomen-en-armoede/betalingsachterstand-en-collectieve-schuldenregeling
NBB & Febelfin. (2020, December 9). Werking van het betalingsuitstel | nbb.be. | nbb.be. Retrieved April 25, 2022, from https://www.nbb.be/nl/financieel-toezicht/prudentieel-toezicht/toezichtsdomeinen/kredietinstellingen/qa-moratorium-en-4
Statistiek Vlaanderen. (2022, Februari 09). Metadata: Betalingsachterstand en collectieve schuldenregeling. Vlaanderen.be. Retrieved April 25, 2022, from https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/inkomen-en-armoede/betalingsachterstand-en-collectieve-schuldenregeling/metadata-betalingsachterstand-en-collectieve-schuldenregeling
Steunpunt armoedebestrijding. (2020, Februari 28). feiten en cijfers. Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting. Retrieved April 25, 2022, from https://www.armoedebestrijding.be/wp-content/uploads/2020/02/cijfers_schuldoverlast.pdf